– Thiết bị bơm va (một loại máy bơm nước) có thể đưa được nước từ thấp lên cao phục vụ dân ở miền núi, vùng cao tỉnh Ninh Thuận và, đáng chú ý, không cần sử dụng nhiên liệu thể hiện bước đột phá trong việc chuyển giao tiến bộ khoa học và công nghệ, sửa máy bơm nước quận 12.
– Đến thăm trang trại của anh Hồ Văn Khánh ở thị trấn Tân Sơn, huyện Ninh Sơn, Ninh Thuận, ấn tượng đầu tiên của chúng tôi là giữa một vùng đất đồi mênh mông, trang trại của anh phủ một màu xanh của những hàng điều và cây ăn quả, bắp lai. Để giải đáp thắc mắc của chúng tôi, câu đầu tiên anh nói “ Có được màu xanh và đàn gia súc phát triển hiện tại là nhờ bơm va đó”.
– Anh Khánh kể trang trại của anh rộng trên 11 ha nhưng, do nằm trên đồi cao, lại xa nguồn nước, không thể phát triển sản xuất hay chăn nuôi được. Đàn gia súc của anh cũng chỉ được vài chục con cừu và bò.
– Sau khi biết được hiệu quả của thiết bị bơm va có thể đưa nước từ thấp lên cao mà không cần sử dụng nhiên liệu, anh Khánh mạnh dạn đề nghị Sở Khoa học&Công nghệ (KH-CN) Ninh Thuận hỗ trợ, chuyển giao công nghệ bơm va, thợ sửa máy bơm nước tại nhà.
– Sau khi được Viện Khoa học Thuỷ lợi hỗ trợ thiết bị và Sở KH-CN Ninh Thuận hướng dẫn lắp đặt và sử dụng, gia đình anh cùng những người trong khu vực đóng góp trên 50 triệu đồng xây đập và dẫn nước xả từ công trình thuỷ điện Đa Nhim theo sông Cái Ninh Bình về khu vực trang trại của mình.
– Từ công trình này, 15 ha đất trang trại của gia đình anh và bốn hộ xung quanh như được hồi sinh, hơn nữa nguồn nước phục vụ sinh hoạt hàng ngày cũng thuận lợi hơn.
– Khi đã chủ động đựơc nguồn nước, anh Khánh cũng đầu tư phát triển chăn nuôi với đàn gia súc trên 200 con và mở rộng việc trồng cây ăn trái trong trang trại của mình.
– Thiết bị bơm va đựơc Viện Khoa học Thủy lợi phối hợp với tổ chức BORDA Cộng hòa Liên bang Đức nghiên cứu chế tạo thành công và được áp dụng ở nhiều nước trên thế giới.
– Đây là một lọai thiết bị sử dụng nguồn nước tự nhiên để đưa nước từ thấp lên cao một cách hoàn toàn tự động nhờ hiệu ứng nước va của chính bản thân năng lượng dòng chảy và cột nước tạo ra.
– Hiệu ứng này xảy ra khi dòng chảy của nguồn nước có độ dốc cao và bị chặn đột ngột trong ống áp lực. Ưu điểm của công nghệ bơm va là thiết bị có thể họat động liên tục suốt ngày đêm mà không cần các loại nhiên liệu như điện, dầu, than để làm chất đốt.
– Để nâng cao công suất cung cấp nước, đòi hỏi thiết bị phải được lắp đặt tại những vùng suối nhỏ, có độ dốc giữa nguồn nước và thiết bị lắp đặt ít nhất khỏan 1,5 m, dịch vụ sửa chữa điện nước.
– Giữa nguồn nước và với bơm va được nối bằng đoạn ống áp lực. Đoạn ống này có chức năng tạo áp lực nước va. Khi thiết bị vận hành, nước sẽ được đẩy lên độ cao từ 2 đến 30 lần so với độ dốc giữa bơm va và nguồn nước, tới vị trí đặt bể. Nếu độ dốc giữa nguồn nước và thiết bị bơm va càng cao thì nước được đưa lên độ cao càng lớn.
– Từ bể chứa, nước được dẫn đến các hộ tiêu thụ hoặc cung cấp nước tưới cho các vườn đồi. Không chỉ là lọai bơm tự động, không cần sử dụng năng lượng hoặc nhiên liệu vẫn có thể đưa nước từ thấp lên cao, thiết bị bơm va có cấu tạo cũng rất đơn giản nên không cần nhà quản lý, vận hành dễ dàng, tuổi thọ cao và chi phí xây dựng công trình thấp.
– Chính vì thế, bơm va là giải pháp công nghệ thích hợp trong việc cung cấp nước sản xuất và sinh hoạt cho dân ở miền núi và vùng cao nơi có sẵn nguồn suối nhỏ. Hiện nay tỉnh Ninh Thuận lắp đặt đựơc ba cụm bơm va ở khu vực suối Chó Mo, thôn Tân Hiệp xã Hòa Sơn và khu phố 5 thị trấn Tân Sơn, huyện Ninh Sơn, Ninh Thuận.
– Theo thiết kế chung của các kỹ sư thuỷ lợi, một suất đầu tư cho công trình thuỷ lợi nhỏ đảm bảo nước tưới cho 1 ha đất sản xuất phải tốn chi phí trên 50 triệu đồng nhưng, với hệ thống bơm va tại thôn Tân Hiệp xã Hoà Sơn, chỉ tốn gần 10 triệu đồng cho 1 ha.
– Chính hiệu quả bước đầu này, để đảm bảo nguồn nước phục vụ cho 70 ha đất sản xuất ở thôn Tân Hiệp, vừa qua huyện Ninh Sơn đã lắp đặt thêm một hệ thống bơm thủy luân song song với bơm va.
– Khi đưa hệ thống bơm Thuỷ luân vào hoạt động, đường ống ra của hai bơm này sẽ đựơc gộp thành 1, không những tăng lưu lượng nước trong bể chứa mà còn tiết kiệm đựơc nguồn nước, vì bơm thứ hai có thể sử dụng luôn nước thừa của bơm thứ nhất, để tiếp tục đưa nứơc lên vùng khác.
– Có thể nói, chính hiệu quả của công nghệ bơm va trong việc đưa nước từ thấp lên cao, mà lần đầu tiên trên địa bàn tỉnh ta việc xây dựng công trình cung cấp nước sản xuất và sinh hoạt cho dân được huy động từ nhiều nguồn kinh phí như vậy.
– Nguồn kinh phí sự nghiệp chuyển giao tiến bộ khoa học công nghệ của tỉnh, kinh phí của huyện và kinh phí do người dân tự đóng góp. Chính hiệu quả của mô hình này, đã mở ra một hướng mới cho các nhà hoạch định chính sách, lãnh đạo các địa phương trong việc xây dựng các công trình thuỷ lợi phục vụ sản xuất và đời sống người dân ở những xã miền núi, vùng cao – nơi có hệ thống đập thác và suối có độ dốc tương đối.
– Trung tâm Thông tin Ứng dụng&Chuyển giao Khoa học Công nghệ đã khảo sát và lựa chọn được trên 20 điểm để tiếp tục lắp đặt hệ thống bơm va trong năm 2007.
– Khi những công trình này đưa vào sử dụng sẽ góp phần khai thác có hiệu quả vùng đất đồi hoang hoá cũng như đẩy mạnh việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi nhằm nâng cao đời sống nhân dân ở các xã miền núi, vùng cao trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới một cách có hiệu quả. Giải pháp cung cấp nước
